Slechthorendheid kan leiden tot verkleining van het sociale netwerk, eenzaamheid, neerslachtigheid en vermoeidheid. Toch weet 60 procent van de 1,6 miljoen slechthorende Nederlanders – met name 50-plussers – de ‘schaamtebarrière’ van hoortoestellen niet te overwinnen. Een gemiste kans.

“Continu moest ik mensen vragen ze hun woorden nog eens wilden herhalen. Ik had daar zó genoeg van”, vertelt Jan van den Hurk (57). “Op den duur hield ik er maar gewoon mee op. Met als gevolg dat ik vaak antwoorden gaf op vragen die niet gesteld werden. Het allerergste was dat ik op een gegeven moment weg bleef van feestjes, omdat ik er toch niets meer aan had. Ik kon niemand verstaan. Ik kreeg een kakofonie aan geluiden binnen waar ik geen touw aan vast kon knopen.”

Sociale geneugten

Het duurt gemiddeld zeven tot tien jaar voordat mensen met gehoorproblemen, zoals Van den Hurk, een hoortoestel aanschaffen. Een gemiste kans, omdat de geneugten van het sociale leven in die jaren voor een belangrijk deel langs hen heen gaan. Uit onderzoek onder bijna 1000 50-plussers blijkt namelijk dat 78 procent voornamelijk tijdens alledaagse gesprekken merkt dat hun gehoor achteruit is gegaan.

Schaamte om oud en minder aantrekkelijk te worden bevonden speelt een grote rol bij het uitstellen van de aanschaf van hoortoestellen, zo blijkt uit onderzoek van hoorspecialist Schoonenberg. Voor ruim een kwart (28 procent) van de bijna 1000 ondervraagde 50-plussers is slechthorendheid zelfs een grote angst.

Van den Hurk heeft dat gevoel van schaamte, lang voordat hij twee jaar geleden zover was om zich definitief te verzoenen met de steun van hoortoestellen, ondervonden. “Toen ik begin veertig was, heb ik kort een hoortoestel gehad aan mijn linker oor, waaraan ik al langer slechthorend was. Ik kreeg in die periode toch het idee dat mensen me als minder slim behandelden.”

Tussen de oren

Waren dat de feiten of zijn interpretatie? Van den Hurk geeft toe: “Misschien zat dat idee bij mij wel tussen de oren. Een kaal hoofd en hoortoestellen, die twee dingen hoorden altijd bij oude mensen. Maar de tijden zijn veranderd. Een kaal hoofd kan tegenwoordig gewoon en we komen ook steeds verder met de maatschappelijke acceptatie van hoortoestellen. Het probleem is volgens mij vaak dat mensen zich dénken te moeten schamen.”

Inmiddels is het voor Van den Hurk geen thema meer. “Ik heb hoortoestellen voor mezelf, maar zeker ook uit respect voor de ander, omdat ik graag wil horen wat die tegen mij zegt. Bovendien wil ik graag leven in een wereld waarin je mag zijn wie je bent. En dat betekent dus ook dat je hoortoestellen moet kunnen dragen.”

Grappen

Nadat Van den Hurk de stap naar de audicien had gezet, ging er een wereld voor hem open. “Ik omschrijf het als de herontdekking van het geluid. Ik dacht dat er amper nog vogels waren in Nederland, maar ik hoorde ze gewoon niet meer! En je denkt dat er een waterval door je huis stroomt op het moment dat er een kraan open wordt gezet.” Maar het belangrijkste is dat hij weer meedoet op het sociale vlak. “Ik kan weer deelnemen aan gesprekken, grappen gaan niet meer langs me heen en ik ga ook gewoon weer naar feestjes.”

Het duurde wel even voordat hij alle voordelen van de apparaten kon benutten. “Zonder de juiste begeleiding is hoortoestellen dragen topsport. Ze moeten een onderdeel van jezelf worden. En je moet jezelf een tijd lang dwingen om ‘s morgens bij het tandenpoetsen de hoortoestellen in te doen en ‘s avonds bij het tandenpoetsen weer uit. Alleen dan kan het succesvol worden. Je kunt ze niet alleen gebruiken wanneer je met iemand een gesprek voert, want dan wen je nooit.”

Als dat eenmaal gelukt is, beschik je als slechthorende over een luxe waar menigeen met een goed gehoor jaloers op zal zijn, weet Van den Hurk. Gillende kleinkinderen, een zeurende wederhelft of te harde muziek? Er zit óók een volumeknop op die hoortoestellen.