Muziekeducatie op middelbare scholen is onmisbaar voor de ontwikkeling van jongeren en vormt ook nog eens de basis van de Nederlandse muziekindustrie. Lesuren en lesstof zijn belangrijk, maar de heldenrol is voor rekening van de muziekdocent.

Muzikanten en wetenschappers zijn het er allang met elkaar over eens dat muziekles op school veel meer is dan een vrolijk verzetje in het lesaanbod. Maar niet iedereen is zich even sterk bewust van het belang van een bevlogen muziekdocent voor de klas. Eén op de vier ouders hecht er weinig tot helemaal geen waarde aan, blijkt uit een onderzoek van TNS Nipo. Slechts een kwart ziet muziekles als wél belangrijk.

Empathisch vermogen

En dat is het ook. Want muziek maken en beluisteren is naast verrijkend en ontspannend, eveneens een training voor je hersenhelften om beter met elkaar te communiceren, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van het empathisch vermogen en andere vaardigheden. Dit is voor muziekdocente Tessa Waalderbos van scholengemeenschap RSG Pantarijn in Wageningen een reden om zo snel mogelijk met haar leerlingen te gaan spelen, in plaats van ze eerst het notenschrift uit het hoofd te laten leren. “Er is geen activiteit die zo stimulerend is voor je hersenen dan dat. Ik wil jongeren die ervaring geven.”

Het voordeel van met anderen muziek maken is dat leerlingen zo leren om samen te werken en discipline op te brengen om een project tot een goed einde te brengen. Een mooie manier om dat te doen, is door ze bandjes te laten vormen waarmee ze zelfstandig muziekstukken leren, weet Waalderbos, die zelfs haar leerlingen betrekt in een coverbandjes- en een straattheaterfestival die ze buiten haar werkzaamheden als docent organiseert.

201 miljoen euro

Daarnaast is een goede muziekdocent van belang voor het ontdekken en ontwikkelen van talent, wat weer van onschatbare waarde is voor de economie. De exportwaarde van de Nederlandse popmuziek was in 2017 goed voor ruim 201 miljoen euro. Maar het gaat verder dan het aanboren van podiumtalent alleen. Muziekeducatie is ook een investering in andere beroepsgroepen, zoals de zorg, waar muziektherapeuten nodig zijn, of de marketingwereld, waar componisten van waarde zijn.

Verschillende Nederlandse muzikanten zeggen hun succes te danken aan hun vroegere muziekleraar, zo leert een rondvraag. “Hij is de reden dat ik überhaupt met muziek ben begonnen”, aldus singer-songwriter FÄIS, die internationale hits scoorde met onder meer Hey en Know You Better. Zijn vakbroeder Brainpower, die onlangs over de grens succes had met filmmuziek voor The Equalizer 2, deelt deze overtuiging en brengt die in de praktijk door zelf les te geven. “Ik denk dat jongeren niet alleen klaargestoomd moeten worden voor de maatschappij, maar ook moeten leren hoe ze hun creativiteit kunnen uiten.”

Zweden als lichtend voorbeeld

Omdat het muziekonderwijs in Nederland tanende is als gevolg van bezuinigingen, is er reden tot zorg over de toekomst. Een land dat dient als lichtend voorbeeld van hoe het wel moet, is Zweden. Daar is door een brede inzet op muziekeducatie een vruchtbaar muziekklimaat ontstaan. Alleen al de export van muziek levert in het Scandinavische land meer dan een miljard euro per jaar op. Buma Cultuur heeft daarom de Buma Music Academy geïntroduceerd, een programma dat muziekonderwijs moet terugbrengen op middelbare scholen door middel van een lesprogramma, workshops en docentenbijeenkomsten.

Buma Cultuur-directeur Frank Helmink signaleert een kentering in de visie van beleidsmakers, nu de Raad van Cultuur de minister adviseert om in te zetten op muziekonderwijs op middelbare scholen. “Het besef ontstaat. Het materiaal is er. Volgens mij is het een koud kunstje om samen met het ministerie te werken aan een mooi, kwalitatief lespakket.”

Grenzeloos veel liefde

Onontbeerlijk is een docent die dit ‘pakket’ op een gepassioneerde manier op jongeren kan overbrengen. “Je moet grenzeloos veel liefde hebben voor die kids”, zegt Waalderbos, die al verschillende leerlingen onder haar invloed naar het conservatorium of zelfs de hogere regionen van de dancewereld heeft zien doorstromen. “Ik ben geen muzikant die daarnaast les is gaan geven omdat ‘ie zo z’n brood kan verdienen. Ik ben leraar geworden omdat ik dit het liefste doe.”

Omdat docenten zo’n belangrijke rol spelen, verdienen ze een podium. Daarom organiseert Buma Cultuur de Muziekdocent van het Jaar Verkiezing. Als Waalderbos kon, zou ze haar eigen muziekleraar nomineren. “We hadden niet de middelen die we nu hebben, maar hij was zó bevlogen. Met het orkest dat hij had, draaiden we hele producties in elkaar. Het succes van muziekonderwijs valt of staat met de docent.”