Met de geschiedenisserie Goede Hoop over de apartheid in Zuid-Afrika probeert presentator Hans Goedkoop Nederland aan het denken te zetten over onze eigen multiculturele samenleving. “In Zuid-Afrika zeggen mensen niet ’minder, minder, minder’. Want: hoe?”

Hoe houdt de apartheid Zuid-Afrika vandaag de dag nog bezig?

“Op allerlei manieren. Ik merkte tijdens die tien weken draaien dat mensen nog zó met dat verleden bezig zijn. Ze kunnen in één zin van hun eigen leven naar een historisch verhaal schieten en weer terug. Men is daar door de geschiedenis in hokjes gestopt, in klassen geplaatst. Kom daar nog maar eens uit. In Nederland kun je goed zonder de geschiedenis leven; wij weten er weinig van, staan er helemaal los van. Maar in dat land zijn mensen erdoor klem gezet. In aflevering één zul je een vrouw zien die in tranen raakt om iets dat in 1660 is gebeurd.”

Heeft het onderwerp volgens u ook parallellen met het racismedebat in Nederland?

“Ja, zeker. Het is voor mij persoonlijk de belangrijkste motivatie geweest om dit te willen maken. Wij zijn nu een jaar of dertig, veertig bezig een multiculturele samenleving te worden. En sinds een jaar of vijftien leven we daarover in toenemende paniek. Maar wat niemand zich herinnert is dat Nederland zélf 350 jaar geleden al begon te experimenteren met een multiculturele wereld. Dus we hebben historisch gezien een enorme bagage aan ervaringen opgeslagen. We weten het alleen niet meer.”

Wat heeft de situatie hier overeenkomstig met de Zuid-Afrikaanse?

“De dingen die je in Zuid-Afrika ziet, zijn heftiger, scherper, gewelddadiger dan alles dat we hier meemaken. Maar het gaat in de kern om dezelfde vraag: hoe leven mensen met verschillende etnische en religieuze achtergronden samen op één stuk land? Aan de geschiedenis van Zuid-Afrika zie je dat er uiteindelijk twee opties zijn. Óf je komt eruit, óf het wordt een bloedbad. Daar zit heel weinig tussenin.”

Waar gaat het volgens u naartoe met Nederland?

“Wat je hier nu ziet, is een soort spielerei. Er is enorm veel woede, maar veel minder dan in Zuid-Afrika is er sprake van een collectief besef er samen wel uit te moeten komen omdat het anders een bloedbad wordt. In Zuid-Afrika zeggen mensen niet ’minder, minder, minder’. Want: hoe? Wat ga je dan doen? Deze serie laat zien hoe waanzinnig ingewikkeld een multiculturele samenleving is, maar ook dat er niets anders op zit dan samenwerken. We zullen wel moeten. Anders wordt het een bloedbad. Wie daarvoor wil kiezen, moet het ook zeggen.”

Was het moeilijk om niet te oordelen als een je apartheidsaanhanger tegenover je had?

“Als ik de serie terugkijk, hóór ik op een gegeven moment aan mijn stem wanneer ik ergens verbolgen over ben. Maar ik probeer het altijd te begrijpen, omdat ik anders thuiskom met wat ik al wist. Dus ik blijf met die mensen praten. Bovendien heb ik makkelijk praten. Ik kan wel principes uitspreken over hoe je moet samenleven, maar die mensen leven in dat land. Ik ga weer weg.”