‘Ik wil niet meer alleen maar over de NAM praten’
De Groningse boerin Nienke Pastoor (40) heeft met haar man Jaap jaren tegen de NAM gevochten over aardbevingsschade. Ze zijn moe. Maar een nieuw obstakel wacht: de provincie. Voor de nieuwe, bevingsbestendige mestkelder blijkt een nieuwe vergunning nodig.
Het is alweer twee jaar geleden toen een naburige boer tijdens een natte herfst aan Jaap Pastoor vroeg of hij de mestpomp mocht lenen. Zijn mestreservoir zat vol en zijn eigen pomp was kapot. Geen probleem, zei Pastoor, die net zijn eigen mestkelder had ontruimd. Hij hoefde hem pas over een week terug, want zo lang deden zijn koeien erover om de mestkelder te vullen.
Dat was een misrekening. Na twee dagen zat de mestruimte van de Pastoors alweer vol. De zomer erop ontdekten ze wat er aan de hand was. Er zaten scheuren in de vloer van kelder. Daardoor stroomde grondwater de kelder in en was hij altijd sneller vol dan zou moeten.
Zelf een oplossing zoeken
De boerderij van Jaap en Nienke Pastoor staat in Middelstum, in aardbevingsgebied. Dus belde het echtpaar met de NAM, het bedrijf dat het gas uit de Groningse grond haalt en de schade die daardoor optreedt beoordeelt en zo nodig vergoedt. De NAM stuurde een aantal deskundigen. Ze lieten de experts allemaal de foto’s zien van de ondergrondse scheuren. Jaap Pastoor: ‘Vervolgens hebben we nooit meer wat gehoord.’ Droog: ‘We hebben nog wel een rapportje gehad, geloof ik.’
‘We hebben nog wel een rapportje gehad, geloof ik’
Alle mest die hun koeien produceren kunnen ze gebruiken voor het land, ook als het door lekkage in de mestkelder sterk wordt vermengd met grondwater. Daardoor ontstond wel een capaciteitstekort in de opslagruimte. Aangezien koeien nooit stoppen met poepen, zoals Nienke Pastoor het kernachtig verwoordt, moest het ondernemerskoppel zelf een oplossing verzinnen. Simpelweg de mest vaker afvoeren zou te duur worden. En dus lieten ze een nieuw mestbassin bouwen, met geld dat ze leenden van de bank.
Probleem opgelost, zou je zeggen. Niet helemaal. Het nieuwe, bevingsbestendige mestbassin is platter, dus in oppervlaktemeters groter dan de oude mestkelder. En dan is een nieuwe milieuvergunning vereist, te verstrekken door de provincie. Wezenlijk snappen de Pastoors niet wat het probleem is want de ruimte waarin de mest wordt bewaard is even groot als de oude mestkelder. Anderhalf jaar al wachten de Pastoors op de vergunning; in de tussentijd wordt het bassin ‘gedoogd’.
Woordenstrijd
Het boerenpaar is er opvallend gelaten onder. Dat heeft alles te maken met de voorgeschiedenis, met als dieptepunt de gang van zaken na de beruchte beving van Huizinge in 2012. Het echtpaar woonde toen nog op een andere boerderij van de familie en stond op het punt stond de veehouderij van Pastoors ouders over te nemen. Het woonhuis van deze zogeheten kophalsrompboerderij was zwaar beschadigd geraakt door de beving met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter.
‘Het begon met een paar kleine scheurtjes, maar elke keer als je weer keek, was het erger geworden’
‘Het begon met een paar kleine scheurtjes, maar elke keer als je weer keek, was het erger geworden’, vertelt Nienke. ‘Op den duur ging het plafond doorhangen en kwam zelfs de bovenmuur los te staan van de ondermuur. De betonnen vloer van de bovenverdieping rustte op een ijzeren balk die tussen twee schoorstenen in zat. Door de beving waren die schoorstenen anders gaan staan, waardoor die balk was gaan hangen en het plafond dus ook. Het viel niet meer te repareren.’
Er volgde een eindeloze woordenstrijd met de NAM. De Pastoors kregen steeds nieuwe deskundigen over de vloer. Ze werden uiteindelijk ‘gepromoveerd’ naar de afdeling moeilijke zaken, waarna hun huis alsnog total loss werd verklaard en tegen de vlakte ging. De NAM kwam over de brug met geld. De Pastoors waren inmiddels al bezig om een nieuw huis te laten bouwen; ze schoten er naar eigen zeggen al met al twee ton bij in.
Gevaarlijk overhellende gevel
De mestkelder en het woonhuis zijn nog maar twee van de vele dossiers op het bureau van de familie Pastoor. Zo is er ook nog een tweede pand dat door bevingsschade toe is aan een nieuwe fundering. Totdat die er ligt, kan hun oudste zoon en beoogd bedrijfsopvolger er niet gaan wonen. En dan is er nog een stal, waarvan de gevaarlijk hellende achtergevel niet als gevaarlijk werd erkend, en een schuur waarvan de zijgevels stuk waren. ‘Je kunt een schuur met 250 dieren erin niet langzaam laten instorten. Dat is ons inkomen, dat is ons werk, dat is álles’, aldus Nienke.
‘Je kunt een schuur met 250 dieren erin niet langzaam laten instorten’
Een litteken op haar linkerarm herinnert Nienke nog altijd aan de stress die alle strijd haar heeft opgeleverd. Terwijl ze zich in 2012, vermoeid door spanningsklachten en een chronisch slaaptekort, door de stal van hun toenmalige boerderij haastte om haar zoontje van school te halen, ging ze letterlijk over de kop. ‘Mijn arm was op twee plekken uit de kom’, vertelt ze, nog altijd geëmotioneerd. ‘Hier zat een heel rare breuk, dat is nooit weer goedgekomen. Met iedere weersverandering voel ik die pijn weer.’
Door met het leven
Het stel heeft er bewust voor gekozen om geen juridische stappen tegen de NAM te ondernemen. ‘Toen we een hypotheek op ons nieuwe woonhuis hadden gezet, zeiden we tegen elkaar: de frustraties blijven, maar nou is het klaar. In het begin zit je er bovenop en ben je heel actief met het melden van schade, maar op den duur word je moe. Om me heen heb ik zien gebeuren hoe bepalend dat kan zijn. Ik ken een stel waarvan een van de twee niet anders kan dan over de NAM praten. Wat wij samen hebben, is belangrijker dan dat. Wij willen door met ons gezin, met ons bedrijf, ons leven.’