De diagnose uitgezaaide eierstokkanker maakte een einde aan het onbezorgde leven van artiestenmanager Sarah Stam (32). Ze miste herkenbare verhalen: over angst en verdriet, over kunnen reizen en festivals bezoeken, over seks als je een stoma hebt. Dus ging ze die zelf verzamelen.

November 2020. De buik van Sarah Stam is zo gezwollen, dat haar moeder denkt dat ze zwanger is. De huisarts verwijst haar door naar het ziekenhuis. ‘Komt er nog iemand voor je?’ vraagt een bezorgde verpleegkundige als ze zit te wachten op de uitslag van de scan. Ze belt een vriendin. Die middag valt het woord kanker. Hoe zorgelijk de situatie precies is, zal ze over een week horen.

‘Het is heel abstract als er iemand tegen je zegt: je bent doodziek’

De volgende dag moet ze al terugkomen. Artsen prikken met een grote naald in haar buik, waar zich 6,5 liter vocht had opgehoopt. Wanneer ze in haar eentje op een bed in een lege gang ligt te wachten op een echo, begint ze te piekeren. ‘Misschien is dit het wel, misschien is het helemaal mis, zit het overal, dacht ik. Maar ik voelde ook een soort rust, van: nou als dit het is, is het jammer, maar dan heb ik wel alles eruit gehaald wat erin zat.’

Stam blijkt eierstokkanker en een buik vol uitzaaiingen te hebben. De tumoren zitten tot aan haar middenrif. De overlevingskansen zijn klein; slechts één op de twintig patiënten overleeft de eerste vijf jaar na de diagnose. ‘Het was bizar om te horen, alsof ik in een film zat. Nadat dat vocht eruit was gehaald, voelde ik me weer prima. Dan is het heel abstract als er iemand tegen je zegt: je bent doodziek.’

Drie keer chemo, operatie, weer drie keer chemo

Het plan van aanpak krijgt ze gepresenteerd tijdens hetzelfde gesprek, waar haar moeder en een vriendin bij waren. In acht maanden tijd drie keer chemo, een operatie en een nogmaals drie keer chemo.

‘Gek genoeg was hetgeen dat ik vooral meenam uit dat hele gesprek over uitzaaiingen en overlevingskansen de gedachte: mijn haar gaat uitvallen’, vertelt ze. ‘Ik dacht: ik word echt zoals op tv iemand met kanker wordt afgebeeld, de kale kankerpatiënt. Maar ik was nog gewoon Sarah.’

Met laptop in de chemozaal

Terwijl ze vol overgave het medische traject in ging, bleef ze haar bedrijf runnen. Bellen en mailen met artiesten, studiosessies opzetten, afspraken maken met platenlabels, releases plannen en marketing; het ging allemaal door. ‘Ik zat met mijn laptop in de chemozaal. Mijn werk geeft me energie. Maar het was ook een houvast, want het is een stuk van wie ik ben.’

Alleen toen ze moest herstellen van een ingrijpende operatie waarbij onder meer haar eierstokken, baarmoeder, milt, galblaas en een stuk dikke darm werden verwijderd, kon ze drie maanden lang helemaal niks meer. ‘Dat was echt de hel. Ik heb tien weken lang 24 uur per dag overgegeven. Ik was broodmager. Ik kon niet slapen, niet lezen, niet op mijn telefoon. Ik lag gewoon in bed, te zijn en pijn te hebben. En niemand die me een eindstreep kon geven.’

‘In alle voorlichting lees je hoe “u en uw partner” dingen kunnen aanpakken. Oké, en als je geen partner hebt?’

Het viel haar zwaar dat de gewone dingen uit haar oude leventje waren weggevallen, zoals sporten en daten. Dat laatste was voor haar al helemaal geen optie meer, toen ze een jaar met een stoma moest leven.

Boek met 50 portretten

In een zoektocht naar ervaringsverhalen ging ze te rade bij patiëntenorganisaties. Hoe is het om te reizen, te sporten, festivals te bezoeken en seks te hebben als je een stoma hebt? Hoe ziet de buik van een jonge vrouw eruit met een groot litteken? Maar ze vond geen beelden of verhalen waarin ze zichzelf herkende. ‘Alleen al het feit dat je in alle voorlichting leest hoe “u en uw partner” dingen kunnen aanpakken. Oké, en als je geen partner hebt?’

Zo kwam ze op het idee om een boek te maken over de emotionele kant van leven met kanker in wie iedere vrouw zich kan herkennen. Patiëntenorganisaties die ze vroeg om samen te werken, zagen de toegevoegde waarde niet. Dus besloot ze het zelf te doen. Ze startte een crowdfunding en vond professionals met wie ze vijftig vrouwen portretteerde tussen de 20 en 99 jaar, allemaal met een andere achtergrond en de helft van kleur. K*tkanker, zo luidt de titel van het boek, dat op 21 september verschijnt.

Met een stoma in een dixie

Ze leverde niet alleen het boek af, maar pakte meteen toen haar lichaam het toeliet weer de draad op met haar bedrijf. ‘Vorig jaar zomer stond ik alweer ergens in Engeland met artiesten op een festival. Ik heb de stoma die ik toen nog had in een dixie moeten verschonen, maar ik was zo blij.’

Sinds ze die stoma kwijt is, heeft ze haar oude kwaliteit van leven weer helemaal terug, zegt ze. Om een vinger aan de pols te houden, ondergaat ze iedere drie maanden een scan. ‘Dat raden ze patiënten met eierstokkanker standaard af, omdat je toch wel doodgaat, heel hard gezegd. Maar als het terugkomt, wil ik erbij zijn als het nog klein is. Dan wil ik er vol voor gaan. Ik wil gewoon leven.’

Schoon met het blote oog

Dat het gevaar altijd op loer ligt, bleek in februari nog. De artsen hadden kankercellen aangetroffen bij het verwijderen van de stoma. Een grote klap. Ze startte direct een anti-hormoonbehandeling. De opluchting was enorm toen in juni, bij haar meest recente scan, bleek dat die was aangeslagen. Ze is nu officieel opnieuw ‘schoon met het blote oog’, zoals dat heet.

Geen bucketlist

Ze durft sindsdien vier, vijf maanden vooruit te plannen. Maar verder niet. ‘Mijn vrienden zijn huizen aan het kopen, kinderen aan het maken en praten over dingen die ze over vijf jaar willen doen. Ik zeg het niet steeds hardop, omdat dat zo de sfeer naar beneden haalt, maar ik weet niet of ik er over vijf jaar nog ben. Dat is het meest eenzame gevoel, omdat niemand van mijn leeftijd zo denkt.’

Kom bij Stam niet aan met ideeën voor een bucketlist, want die heeft ze niet nodig. ‘De rust die ik ervaarde toen ik op die eerste echo wachtte, voel ik nog steeds. Ik heb al een wereldreis gemaakt en reis nog steeds veel voor mijn werk. Ik heb zoveel lieve vrienden, met wie ik zoveel geluksmomenten heb ervaren. Ken je het liedje De Leven van Sef? Hij zingt: “De vijver van het leven heb ik leeg zitten vissen.” Zo voelt het. Alles is nu bonus.’

---

Sarah Stam

1990 Geboren op 29 maart in Groningen
2008-2012 Kunst, cultuur & mMedia, Universiteit Groningen, bachelor
2011 Management and Organisation, Université Paris Dauphine, bachelor
2012-2013 Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht, master
2012-2013 Arts Management, Music Management, The Open University, Milton Keynes
2012-2013 Marketingresearcher, Spotify, Londen
2015-2017 International PR & promotions manager, Armada Music, Amsterdam
2017-2018 Product, marketing & international relations, AEI Group, Londen
2019 Marketing & international relations, Future House Music, Rotterdam
2017-2020 Oprichter SheSaidSo.Ams, organisatie ter bevordering van gelijkheid en diversiteit binnen de muziekindustrie
2017 Oprichting artiestenmanagementbedrijf Set the tone, Amsterdam
2022 Publicatie K*tkanker, boek met ervaringsverhalen van diverse vrouwen met borstkanker of een vorm van gynaecologische kanker

Foto’s: Mark Horn voor het FD